Παραδοσιακά ο γιατρός παρείχε τις υπηρεσίες του στο σπίτι του ασθενούς, αλλά στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα η τρομακτική ανάπτυξη της ιατρικής εξειδίκευσης σε συνδυασμό με την πεποίθηση του κοινού περί αυθεντίας των νοσοκομειακών γιατρών οδήγησε στην κυριαρχία του νοσοκομείου στην αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας.
Μάλιστα η κλασσική εικόνα της κλινικής εξέτασης του πάσχοντα από το θεράποντα γιατρό στο κρεβάτι του πόνου (βλ. η ακρόαση του θώρακα με το στηθοσκόπιο) απετέλεσε φωτογραφικό, κινηματογραφικό και θεατρικό ανθρωπιστικό στερεότυπο, το οποίο ενέπνευσε πολλούς νέους να ακολουθήσουν το ιατρικό επάγγελμα. Στo πλαίσιo όμως της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και του μεγάλου κόστους της σύγχρονης υγειονομικής περίθαλψης οι προηγμένες κοινωνίες εξετάζουν με θέρμη πλέον το ενδεχόμενο να επιστρέψει στο σπίτι ένα μεγάλο μέρος της περίθαλψης των ασθενών. Και οι αντικειμενικοί λόγοι της επιστροφής της ιατρικής στο σπίτι του ασθενούς στο μέλλον δεν είναι μόνον οικονομικοί αλλά πολλαπλοί.
Για ποιους λόγους επιστρέφει η ιατρική στο σπίτι;
Προοδευτική γήρανση του πληθυσμού
Ο πρώτος λόγος που κερδίζει συνέχεια έδαφος η παροχή ιατρικής φροντίδας στο σπίτι είναι η προοδευτική γήρανση του πληθυσμού στο δυτικό κόσμο και η παράταση του προσδόκιμου επιβίωσης του ανθρώπου. Έτσι στο μέλλον θα έχουμε πάρα πολλούς ανθρώπους που η ηλικία τους θα έχει ξεπεράσει τα 80 χρόνια και αναμένεται ότι πάνω από 90% αυτού του γηραιού πληθυσμού θα πάσχει τουλάχιστον από ένα χρόνιο νόσημα. Αυτό σημαίνει επίσης ότι λόγω προβλημάτων κινητοποίησης οι υπερήλικες δεν θα μπορούν να μεταφερθούν εύκολα στο νοσοκομείο και μάλιστα οι περισσότεροι θα αντιμετωπίζουν με ανακούφιση τη δυνατότητα νοσηλείας στο σπίτι. Επιπλέον οι υπερήλικες ασθενείς παθαίνουν συχνές επιπλοκές κατά τη διάρκεια της νοσηλείας τους στο νοσοκομείο (πτώσεις από την κλίνη, κατακλίσεις, δερματικές λοιμώξεις, κατάθλιψη, κακό ύπνο κλπ). Και βέβαια κερδίζει σταθερά έδαφος σήμερα η ιδέα να πεθαίνει ένας (τελικού σταδίου) ασθενής στο σπίτι του ανάμεσα στα αγαπημένα του πρόσωπα και όχι μόνος, συνδεδεμένος με δεκάδες καλώδια και χιλιοτρυπημένος σε μιαν απρόσωπη-απάνθρωπη μονάδα εντατικής θεραπείας.
Ανάπτυξη της βιο-ιατρικής και ηλεκτρονικής τεχνολογίας
Ένας δεύτερος σοβαρός λόγος για τον οποίο κερδίζει έδαφος η νοσηλεία στο σπίτι είναι η ανάπτυξη της βιο-ιατρικής και ηλεκτρονικής τεχνολογίας η οποία γίνεται όλο και περισσότερο φορητή ή τεχνολογία τσέπης.Μπορεί ένας γιατρός μέσω της σύγχρονης τεχνολογίας να κάνει π.χ. μια εξέταση υπερήχων ή μια ακτινογραφία με υπερσύγχρονα φορητά μηχανήματα, ενώ ο ασθενής βρίσκεται στο σπιτικό κρεβάτι του. Ακόμη μέσω των σύγχρονων υπολογιστών, του διαδικτύου και της τηλε-μετρικής τεχνολογίας μπορεί ο γιατρός να επικοινωνήσει ή να παρακολουθήσει τον ασθενή χωρίς η απόσταση να αποτελεί πλέον πρόβλημα. Με φορητά διαγνωστικά εργαλεία μπορεί πλέον ο γιατρός να πάρει λίγο αίμα από τον ασθενή στο σπίτι του και επί τόπου να εκτιμήσει τις τιμές δεκάδων βιοχημικών και αιματολογικών παραμέτρων. Ακόμη όλες οι πληροφορίες του ιστορικού και των φαρμάκων των ασθενών στις προηγμένες χώρες διατίθενται πλέον ηλεκτρονικά (e-health information) και η πρόσβαση στην ιατρική πληροφορία θα είναι πολύ εύκολη. Είναι δεδομένο ότι πάρα πολλά φάρμακα επείγουσας και μη ιατρικής, ακόμη και σε ενδοφλέβια μορφή συνεχούς έγχυσης, μπορούν να χορηγηθούν με ασφάλεια στο σπίτι.
Απαίτηση για εμπιστευτικές παροχές υγείας
Ένας τρίτος λόγος που ίσως στρέψει τη φροντίδα ασθενών στο σπίτι είναι η απαίτηση της καταναλωτικής αντίληψης (health care consumerism) να έχει κανείς περισσότερο ιδιωτικές, εμπιστευτικές και αυτόνομες παροχές υπηρεσιών υγείας στον προσωπικό του χώρο, ιδιαίτερα όταν μπορεί να ανταποκριθεί οικονομικά. Αυτό το δεδομένο αφορά αυτονόητα τις πλουσιώτερες κοινωνικές τάξεις στις αναπτυγμένες χώρες, ενώ αντίθετα σε φτωχότερες περιοχές της γης είναι αναπόφευκτη η παροχή υπηρεσιών στα πλαίσια ενός δημόσιου συστήματος περίθαλψης.
Αύξηση του κόστους της ιατρικής περίθαλψης
Ο τέταρτος σοβαρός λόγος είναι βέβαια η τρομακτική αύξηση του κόστους της ιατρικής περίθαλψης γενικά αλλά ιδιαίτερα μέσα στο νοσοκομείο. Όταν ο ασθενής νοσηλεύεται εξετάζεται από πολύ περισσότερες ειδικότητες γιατρών και συνήθως υφίσταται την εφαρμογή πολλαπλών παρεμβάσεων και διαγνωστικών τεχνικών που πολλές φορές δεν προσθέτουν τίποτα στην πρόγνωση της ασθένειας, ενώ αυξάνουν γεωμετρικά το κόστος νοσηλείας. Ακόμη κατά τη διάρκεια της νοσηλείας στο νοσοκομείο αυξάνονται οι ιατρογενείς επιπλοκές λόγω της τάσης για αυξημένη φροντίδα.
Οικείο περιβάλλον
Η περίθαλψη στο σπίτι είναι πάνω από όλα επιθυμητή από τον ίδιο τον ασθενή ο οποίος νοιώθει οικείος με το περιβάλλον και παράλληλα έχει τη στήριξη της οικογένειας και των φίλων.Αντίθετα στο νοσοκομείο νοιώθει αποξενωμένος, μοναχικός και απόλυτα εκτεθειμένος στο έλεος της εξουσίας την οποία ασκεί η άσπρη μπλούζα. Στο σπίτι των ασθενών πραγματώνεται πλήρως η ιδέα της ασθενοκεντρικής φροντίδας, ενώ στο νοσοκομείο η φροντίδα τείνει να γίνεται περισσότερο ιατροκεντρική (στο σπίτι παίζει ο ασθενής στο γήπεδο του, ενώ στο νοσοκομείο παίζει εκτός έδρας ο ασθενής και εντός έδρας ο γιατρός).
Απόσπασμα από ομιλία του κ. Θανάση Δρίτσα (video ομιλίας), καρδιολόγου στο Ωνάσειο καρδιολογικό κέντρο, συνθέτη (video κονσέρτου) και συγγραφέα, στο Α΄ Πανελλήνιο Συνέδριο Επείγουσας και Εξωνοσοκομειακής Ιατρικής