Τι είναι η πνευμονική εμβολή;
Η πνευμονική εμβολή προκαλείται από την απόφραξη των πνευμονικών αγγείων από μεταναστεύοντες θρόμβους των φλεβών των άκρων ή της λεκάνης. Υπολογίζεται ότι περίπου το ήμισυ των εν τω βάθει θρομβώσεων επιπλέκεται με πνευμονική εμβολή. Αποτελεί την τρίτη αιτία θανάτου καρδιαγγειακής αιτιολογίας μετά το έμφραγμα και τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια.
Πόση συχνή είναι η πνευμονική εμβολή;
Η ετήσια επίπτωση της πνευμονικής εμβολής είναι περίπου 1 με 1,8 στα 1000 άτομα. Παλαιότερα μόνο το 1/3 των πνευμονικών εμβολών διαγιγνώσκονταν και τα υπόλοιπα 2/3 αποτελούσαν τυχαία νεκροτομικά ευρήματα. Σήμερα ανευρίσκεται μόλις σε 1 στους 20 ασθενείς που ελέγχονται για πνευμονική εμβολή. Αλλά είναι πολύ συχνότερη σε χειρουργηθέντα άτομα, σε καρκινοπαθείς και σε κατάκοιτους ασθενείς. Δεν είναι εύκολο να υπολογίσουμε τη θνητότητα της πνευμονικής εμβολής αλλά υπολογίζεται γύρω στο 5% επειδή συχνά συνοδεύεται και από σοβαρές συννοσηρότητες. Προκαλεί όμως αυξημένη νοσηρότητα λόγω μεταξύ άλλων αιμορραγιών που οφείλονται στην αντιπηκτική αγωγή, χρόνιας πνευμονικής υπέρτασης, δύσπνοιας στα πλαίσια μετά πνευμονο-εμβολικού συνδρόμου και ψυχολογικού φόρτου.
Ποια είναι τα συμπτώματα της πνευμονικής εμβολής;
Η πνευμονική εμβολή μπορεί να εμφανισθεί με άτυπα συμπτώματα όπως κόπωση, δύσπνοια, θωρακικό άλγος, ζάλη, βήχα, πυρετό και αιμόπτυση. Κυρίως όμως εμφανίζεται με δύσπνοια σε ακινητοποιημένους ασθενείς ή σε ασθενείς με κακοήθειες, με αιμόπτυση και σπανιότερα ως συγκοπτικό επεισόδιο. Συχνή είναι η ανεύρεση θρομβοφλεβίτιδας του κάτω άκρου. Σε ένα ποσοστό 5% εμφανίζεται με βαρύτατα συμπτώματα όπως δύσπνοια και καταπληξία, σε ένα μεγαλύτερο ποσοστό με ενδιάμεση συμπτωματολογία ήτοι δύσπνοια και επηρεασμένους καρδιολογικούς δείκτες αλλά χωρίς αιμοδυναμική αστάθεια και σε ένα μεγάλο ποσοστό με ήπια συμπτώματα χωρίς επηρεασμένους καρδιολογικούς δείκτες.
Με τι test γίνεται η διάγνωση της πνευμονικής εμβολής;
Η διάγνωση της πνευμονικής εμβολής γίνεται με αξονική αγγειογραφία των πνευμόνων/ ενώ σε νεότερους ασθενείς μπορεί να χρησιμοποιηθεί το σπινθηρογράφημα αερισμού-αιματώσεως. Το τριπλεξ των κάτω άκρων και των φλεβών της κοιλιάς μπορεί να εντοπίσει την εστία των θρόμβων. Τα D-dimers χρησιμοποιούνται κυρίως για να αποκλείσουμε την πνευμονική εμβολή. Όταν βρίσκονται αυξημένα και συνυπάρχουν με ευρήματα διαφόρων κλιμάκων που χρησιμοποιούνται όπως του σκορ Wells, Geneva, PERC (ιστορικό θρομβοφλεβίτιδας, ταχυκαρδία, αιμόπτυση, μεγάλη ηλικία κ.α.) τότε η αξονική αγγειογραφία των πνευμόνων είναι επιβεβλημένη.
Θεραπεία
Σε υποψία πνευμονικής εμβολής η νοσηλεία σε νοσοκομείο επιβάλλεται. Σε βαριά πνευμονική εμβολή με καρδιοαγγειακή αστάθεια συνίσταται η χορήγηση θρομβόλυσης με tenectaplace ή η χειρουργική θρομβεκτομή. Στις ενδιάμεσες μορφές προτιμάται η χορήγηση αντιπηκτικών -χαμηλού μοριακού βάρους ηπαρίνες υποδόρια ακολουθούμενες από αντιπηκτικά από του στόματος (ανταγωνιστές της βιταμίνης Κ ή τα νεότερα αντιπηκτικά apixaban, endoxaban ή rivaroxaban). Στην ήπια μορφή μπορεί να επιχειρηθεί η χορήγηση αντιπηκτικής αγωγής από το στόμα εξ αρχής και η αγωγή να συνεχισθεί κατ΄οίκον.
Η διάρκεια της αντιπηκτικής αγωγής συνήθως είναι συνήθως τρεις μήνες αλλά εάν υπάρχουν παράγοντες κινδύνου για υποτροπή πρέπει να συνεχισθεί εφ΄όρου ζωής. Ένα ποσοστό ασθενών γύρω στο 5% εμφανίζει πνευμονική εμβολή σχετιζόμενη με κακοήθεια και πρέπει να ελεγχθεί. Σε μη ανεύρεση άλλου αιτίου φλεβοθρόμβωσης και πνευμονικής εμβολής συνίσταται έλεγχος θρομβοφιλίας.
Βιβλιογραφία
“Pulmonary Embolism”, July 7, 2022, N Engl J Med 2022; 387:45-57
