Η ΙΑΤΡΙΚΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΑΣ

Η ΙΑΤΡΙΚΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΑΣ

Υποχρεωτική δημιουργικότητα; Είναι εφικτή; Καταναγκαστική, πειθαναγκαστική, επιβαλλόμενη;

Φαντάζομαι τους μικροαλαζόνες φοιτητές της ιατρικής της Αθήνας με δημιουργικά δεσμά. Αλλά στη Νέα Υόρκη, στο Μοντρεάλ, στο Παρίσι σκέφτονται αλλιώς. Φυσικά όχι με καταναγκασμό. Το βιβλίο «Η ιατρική της ανθρωπιάς» που μεταφράζω ή «Ανθρώπινη ιατρική» ελπίζω να κυκλοφορήσει μέσα στο 2020. Επειδή η ηθική αποτελεί ένα μικρό κομμάτι της ανθρωπιάς. Όπως λέει και ο Καστοριάδης το φύλλο συκής της ηθικής. Θυμάμαι και τον Επαρχιακό γιατρό του Μπαλζάκ. Που φθάνει σε μια επαρχία - κρύβοντας μια ερωτική ιστορία - και μεταμορφώνει με τη θέλησή του ανθρώπους, τοπίο, αντιλήψεις. Ένα απόσπασμα:

 

Υποχρεωτική δημιουργικότητα;

Όλη η δημιουργικότητα προσπαθεί να σχεδιάσει μια νέα πραγματικότητα, ελέγχοντας και μοιράζοντας την έκφραση της διορατικότητας. Δεν μπορεί καθένας να ζωγραφίσει, να συνθέσει μουσική ή να γράψει ποίηση, αλλά ο καθένας μπορεί να κοιτάξει, να ακροασθεί ή να διαβάσει έργα χαρισματικών ανθρώπων. Με αυτούς τους τρόπους καθένας με κίνητρο μπορεί να βιώσει τη δημιουργική πράξη και να «παλέψει» με τα προβλήματα της δημιουργικότητας. Η ακριβής διαδικασία της δημιουργικής «πάλης» με τα προβλήματα, στη λογοτεχνία ή στην επιστήμη, μπορεί να είναι η πιο σημαντική μοναδική εμπειρία για τους ουμανιστές στην ιατρική.

Στο κεφάλαιο 2, ανέφερα τον Popper:
Επίσης συστήνω ότι το πλέον συζητημένο πρόβλημα της μεταβίβασης της γνώσης από τη μια επιστήμη στην άλλη, είναι στενά συνδεδεμένο με την απόκτηση εμπειρίας, παλεύοντας με τα καθημερινά προβλήματα. Αυτοί που έχουν διδαχθεί να εφαρμόζουν μόνο κάποιο θεωρητικό πλαίσιο για την επίλυση των προβλημάτων…δεν μπορούν να προσδοκούν ότι η εκπαίδευσή τους θα τους βοηθήσει πολύ σε μια άλλη ειδίκευση. Είναι διαφορετικό για εκείνους που πάλεψαν μόνοι τους με προβλήματα, ειδικά όταν η κατανόηση, η διαλεύκανση και η διαμόρφωσή τους, αποδεικνύονταν δύσκολη.
Οι ενασχολήσεις της λογοτεχνίας είναι οι ενασχολήσεις των γιατρών και των ασθενών – αγάπη και γέννηση και θάνατος, πόνος και απώλεια και δυστυχία, πένθος, θυμός, ενθουσιασμός και ησυχία, ισορροπία, αρμονία και ρυθμός. Οι γιατροί στη λογοτεχνική γραφή τους μπορούν να προσφέρουν μια πιο πιστή ιδέα των εντάσεων του επαγγέλματός τους από τη δημοφιλή λογοτεχνία και τηλεόραση. Ο Τσέχωφ ήταν γιατρός, και οι αόριστοι και αμφιταλαντευόμενοι γιατροί των έργων του είναι σοφοί και ανόητοι ταυτόχρονα, τετριμμένοι εμπρός στα καθημερινά παράπονα, αλλά πολύπειροι με εμπειρία εμπρός στο θάνατο και την απώλεια.
Όπως έγραψε ο Aldridge, οι ασθενείς στη γραφή τους, στη ζωγραφική τους και στη μουσική τους μπορούν να μοιρασθούν με τους γιατρούς την ανέκφραστη αγωνία της ψυχής, που μπορεί να αποτελεί μέρος της ιατρικής εμπειρίας. Ευαίσθητοι συγγραφείς εκφράζουν το θυμό της απώλειας, το σάστισμα του θεατή που βρίσκεται δίπλα. Ιστορίες και ποιήματα περιέχουν το κατάδικό τους «περιεχόμενο αλήθειας».

Όταν ο Dylan Thomas, ανεξέλεγκτα θρηνώντας τον πατέρα του, έγραψε:

Και εσύ πατέρα, από το θλιμμένο ύψος, από εκεί,
Δώσε μου κατάρα και ευχή με των δακρύων σου την ορμή.
Αβρός μην πας στην νύχτα την καλή,
Οργή, οργή για του φωτός την εκπνοή,
έδειξε το θυμό και τον πόνο της θέασης του θανάτου με περισσότερη αμεσότητα από κάθε άλλον.

Οι Downie και Charlton παρατήρησαν ότι η επιστήμη ασχολείται με γενικεύσεις και νόμους, και ενθαρρύνει τους φοιτητές ιατρικής να βλέπουν τα άτομα-ασθενείς σαν μέλη ομάδων. Η μοναδικότητα των ατόμων και η περιπέτεια της αυτονομίας γίνονται καλύτερα κατανοητά μέσω της ανθρωπιστικής προσέγγισης, επειδή οι ποιητές, οι νοβελίστες, οι θεατρικοί συγγραφείς, οι ζωγράφοι και οι γλύπτες έχουν να κάνουν με άτομα. Οι γιατροί, οι ασθενείς και η κοινότητα οφείλει να ωφεληθεί από αυτές τις εικόνες. Αλλά οι γραφειοκράτες, οι πολιτικοί, οι επενδυτές και πολλοί γιατροί θα παραμείνουν αδιαπέρατοι, μέχρι οι «ανθρωπιστές» μάθουν να «μετράνε» και να επικοινωνούν αυτά που θα κερδηθούν με την ανθρωπιστική άποψη της θεραπείας –με την είσοδό τους στο κόσμο του Popper, τον κόσμο της αντικειμενικής γνώσης και σκέψης, όπου οι έννοιες μπορούν να συζητηθούν και υποστούν κριτική, όπου οι θεωρίες γεννιούνται και πεθαίνουν.

Γεώργιος Θεοχάρης,
Παθολόγος,
Πρόεδρος SOS ΙΑΤΡΩΝ