Μόλις κυκλοφόρησε ένα σημαντικότατο βιβλίο. Το Έρως και Ασθένεια του David Brown Morris (μτφρ. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, εκδ. Παπαζήση).
O David Brown Morris γεννήθηκε στις 11 Αυγούστου του 1942. Είναι συγγραφέας και λόγιος, επίτιμος καθηγητής αγγλικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια. Το κεντρικό ενδιαφέρον του είναι η διερεύνηση των ποικίλων εκφάνσεων του πόνου και του πάσχειν. Έχει συγγράψει την τριλογία The Culture of Pain (1991), Illness and Culture in Postmodern Age (1998), και Eros and Illness (2017). Το πιο πρόσφατο πόνημά του, το Wanderers (2022) είναι ένα ταξίδι στο σύμπαν της περιπλάνησης, όπως τη γνωρίσαμε από τους υπερρεαλιστές, την Beat Generation, και τους καταστασιακούς.
Η Susan Sontag χαρακτήρισε τη νόσο «νυχτερινή ζώνη της ζωής». Όταν οι αγαπημένοι μας ασθενούν, ο κόσμος ρίχνεται στο σκοτάδι και την σύγχυση, το καθημερινό μας πρόγραμμα διαταράσσεται, κλονίζονται οι πιο βαθιές μας πεποιθήσεις. Η σύγχρονη επικράτεια της υπερορθολογικής βιοατρικής λίγη παρηγορία προσφέρει στις επιπτώσεις της νόσου στην εσωτερική ζωή μας. Το Έρως και Ασθένεια, με το να εξερευνά τον ρόλο της επιθυμίας στην ασθένεια, προσφέρει μιαν εναλλακτική: μια αντισυμβατική, βαθιά ανθρώπινη διερεύνηση του τι σημαίνει να ζεις με την ασθένεια και μέσα από την ασθένεια.
Όταν αντιμετωπίζουμε την ασθένεια, απαιτείται επιτακτικά κάτι πέρα από τις εξαιρετικά πολύτιμες προόδους της βιοϊτρικής στη θεραπεία και την πρόληψη. Η επιθυμία, με τις πολλές αμφιέσεις της, διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην ασθένειας, όπως μας δείχνει ο Μόρις. Συναισθήματα, όνειρα, και ιστορίες —ακόμα και το ειδύλλιο και ο ερωτισμός— διαμορφώνουν τα βιώματα των ασθενών και των φροντιστών. Η αντίληψή μας για τον κόσμο στον οποίο εισερχόμαστε μέσα από την ασθένεια —συχνά έναν κόσμο δριμύτατης οδύνης— διαμορφώνεται από την επιθυμία.
Καθώς γράφει εκκινώντας από την προσωπική του εμπειρία ως φροντιστή της συζύγου του, ο Μόρις ιστορεί το πώς η επιθυμία μπορεί να επιδεινώσει ή, με φροντίδα και μέριμνα, να μετριάσει το βαρύ άχθος της ασθένειας. Ανατρέχει σε μύθους, χρονικά, απομνημονεύματα, πίνακες ζωγραφικής, επιτελέσεις, και αφηγήματα προκειμένου, εξετάζοντάς τα διεξοδικά, να κατανοήσει το πώς η ασθένεια συνυφαίνεται με όλα όσα μας είναι εξόχως αγαπημένα και πολύτιμα. Αντλώντας από πολιτισμικές πηγές πολλών αιώνων και πολλών διαφορετικών μέσων, το Έρως και Ασθένεια μας τείνει το χέρι και μας συνοδεύει στην μακριά νύχτα της νόσου, δείχνοντάς μας πώς να ανακαλύψουμε δημιουργικές επιθυμίες εκεί όπου δεν δέσποζαν παρά μονάχα η απόγνωση και η ήττα.
Αυτό το σπουδαίο βιβλίο εστιάζει στη θεμελιώδη και τεταμένη σχέση ανάμεσα σε ό,τι ο συγγραφέας ορίζει ως ιατρικό λόγο και ιατρικό έρωτα. Οι όροι αυτοί αντανακλούν τη φιλοσοφική σχέση ανάμεσα στη λογική και τον έρωτα, και δεικνύουν πώς η επιθυμία και η γνώση στο συγκείμενο της ασθένειας αναδιαμορφώνουν τούτη τη σχέση. Ο Ντέιβιντ Μόρις δεν διστἀζει να καταβυθιστεί στην προσωπική εμπειρία. Η γραφή του είναι σαφής, επικοινωνιακή, και οι σελίδες του βρίθουν από ιδέες διατυπωμένες λαμπρά, όπως όταν μιλάνε για τον Μοντιλιάνι, για το φως, την εμφάνιση και την εξαφάνιση, την κατάφαση στη ζωή μπροστά στο απειλητικό φάσμα του θανάτου. Το βιβλίο αυτό είναι επίτευγμα (επισημαίνει ο Thomas Dumm, καθηγητής στο Κολέγιο Άμχερστ).
Το Έρως και Ασθένεια είναι βιβλίο εξαιρετικά ενδιαφέρον, βαθύτατα ανθρώπινο (καθότι προϊόν μεγάλης οδύνης και ειλικρινέστατης εξερεύνησης τόσο του σωματικού όσο και του ψυχικού άλγους), και απόλυτα αντισυμβατικό. O Morris, με αφορμή τη σοβαρή ασθένεια της συζύγου του, και τις ανεπάρκειες του ιατρικού λόγου (medical logos), όπως τον ονομάζει, διερευνά τις εν πολλοίς ανεξερεύνητες ακόμη δυνάμεις ανακούφισης και ίασης που προσφέρει ο ιατρικός έρωτας (medical eros).
Σχολιασμός: Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης
