ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΝΟΣΩΝ ΚΑΙ ΙΑΣΕΩΝ

ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΝΟΣΩΝ ΚΑΙ ΙΑΣΕΩΝ

Pro captu lectoris habent sua fata libelli, πάει να πει τα βιβλία έχουν τη μοίρα τους ανάλογα με την ικανότητα του αναγνώστη. Κάποια μεγαλειώδη πονήματα δεν μπορεί παρά να βγουν από μια σχεδόν παράλογη αφάνεια που τα περιέβαλλε για καιρό. Είναι πασίγνωστη η περιπέτεια της Ηθικής του Σπινόζα, του Ηγεμόνα του Μακιαβέλλι, ή των Ποιήσεων του Ιζιντόρ Ντυκάς. Τίποτα, εντούτοις, δεν χάνεται στη λίμνη της λήθης εάν έχει θίξει κρίσιμα ζητήματα της τέχνης του ζην και του σκέπτεσθαι.

Η Ουράνια Αρμονία, ένα μπαρόκ (αλλά και αντι-μπαρόκ, ενίοτε και pop!) οικοδόμημα, ένα αφηγηματικό κάστρο, ένα μπούνκερ ιδεών, ένα οχυρό σκέψεων και κρίσεων και επικρίσεων και καταγγελιών, έκανε την εμφάνισή της πριν από δύο δεκαετίες και ένα έτος (ήτοι το 2001) στην Βουδαπέστη, έγινε τάχιστα λατρεμένο ανάγνωσμα των those in the know, και, βεβαίως, διαβατήριο για τους επίδοξους κατοίκους της επικράτειας των Happy Few. Το συνέθεσε, διότι για σύνθεση (και με την εικαστική και με τη μουσική έννοια) πρόκειται, ο πολύς Πέτερ Έστερχαζι [Péter Esterházy, 14 Απριλίου 1950 – 14 Ιουλίου 2016], και το δώρισε στην ανθρωπότητα — βαρύτιμο, αλλά και επικίνδυνο, είναι η αλήθεια, δώρο.

Στα ελληνικά κυκλοφόρησε (ηρωικά) από τις εκδόσεις Ποταμός της λαμπρής Αναστασίας Λαμπρία, μεταφρασμένο λαμπρά από την Μαργαρίτα Ζαχαριάδου και τη Μανουέλα Μπέρκι, το 2005. Έπεσε στην αντίληψη ολίγων εκλεκτών, και χρειάστηκαν περί τα δεκαπέντε χρόνια ώσπου να εξαντληθεί η έκδοση, καθώς ελάχιστες ήσαν οι πένες και οι φωνές που καταπιάστηκαν με τούτο το αριστούργημα.

Οι παίκτες/ρέκτες της Αφηγηματικής Ιατρικής είναι σίγουρο ότι θα αντιμετωπίσουν την Ουράνια Αρμονία σαν ένα σεντούκι με τιμαλφή που θα προκαλέσει γόνιμες συζητήσεις και θα πλουτίσει το έργο/λειτούργημά τους. Επίσης, και πέρα από το έργο αυτό, ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει ο βίος και η προσωπικότητα του Έστερχαζι, ο οποίος μάλιστα κατέγραψε τη μάχη του με τη νόσο (καρκίνος στο πάγκρεας) στις 238 σελίδες του βιβλίου του με τίτλο Παγκρεατικό Ημερολόγιο, Hasnyálmirigynapló (εκδ. Magvető Kiadó, Βουδαπέστη 2016).

Ο πατέρας του συγγραφέα, ο Mátyás Esterházy de Galántha (1919–1998) ήταν κόμης, όπως και ο παππούς του, ο Móric Esterházy (1881–1960), ο οποίος μάλιστα διετέλεσε πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, το 1917. Σπούδασε μαθηματικά, αλλά αφοσιώθηκε στη συγγραφή, ενώ υπήρξε δεινός μπαλαδόρος. Ο αδελφός του, ο Μάρτον Έστερχαζι (9 Απριλίου 1956) είναι βετεράνος ποδοσφαιριστής, και ήταν λίαν δημοφιλής στην Ελλάδα μιας και αγωνίστηκε με τα χρώματα της ΑΕΚ (1984 έως 1986) και κατόπιν του Παναθηναϊκού (1986 έως 1987), γνωστός και με το παρατσούκλι «Κόμης».

Όταν η Ουγγαρία πέρασε στον κομμουνισμό, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, τα κτήματα των Έστερχαζι δημεύτηκαν, και είναι χαρακτηστικό του ήθους του συγγραφέα ότι μετά την πτώση του καθεστώτος αρνήθηκε να του επιστραφεί η ακίνητη πατρογονική περιουσία, θέλοντας να παραμείνει ένας ελεύθερος αδέσμευτος δημιουργός. Επίσης, χαρακτηριστική είναι η σφοδρή εναντίωσή του στη συντηρητική έως αυταρχική διακυβέρνηση του Βίκτορ Όρμπαν (1963), πρωθυπουργού ανάμεσα στα 1998 και 2002, καθώς και από το 2010 έως σήμερα.

«Η συλλογική μνήμη δεν είναι χτισμένη στην πέτρα αλλά στην κινούμενη άμμο, στο έλος, σε εκείνον τον στοιχειωμένο βαλτότοπο με τα βρύα, που ξερνάει ατμούς και ονομάζεται θάνατος», γράφει ο Πέτερ Έστερχαζι. Η Ουράνια Αρμονία απλώνεται, ιδιοφυώς και συγκροτημένα, στο χρόνο, καλύπτοντας πέντε αιώνες ευρωπαϊκής ιστορίας. Ο χρόνος εδώ γίνεται μια ακατάσχετη αεικίνητη μάζα από γεγονότα, από ασθένειες και ιάσεις, από ψυχολογικές καταβυθίσεις και παιγνιακές (αλλά πικρές) αναφορές στην Αρχαία Τραγωδία (αφθονούν οι τυφλώσεις τύπου Οιδίπους!), από συρράξεις και μάχες, εξεγέρσεις και συγκρούσεις, αλλά και από πάμπολλες μνείες στο μεγαλείο της ευρωπαϊκής μουσικής, φιλοσοφίας και τέχνης. Στο πρώτο μέρος του βιβλίου, μέσα σε μια καταιγίδα από θραύσματα συλλογικής μνήμης («ο πατέρας μου»), κάνουν το πέρασμά τους ισχυρές προσωπικότητες της μεγάλης οικογένειας Έστερχαζι, κόμητες, στρατηγοί, πρωθυπουργοί, αλλά και προδότες, τυραννίσκοι, παιδεραστές, μέθυσοι ή κοινοί άνθρωποι. Το δεύτερο μέρος εστιάζει στον βιολογικό πατέρα του συγγραφέα και στην πορεία του προς τη σκληρή ισοπέδωση του 20ού αιώνα.

Είχα την ευλογημένη ευκαιρία να διαβάσω μεγάλο μέρος της Ουράνιας Αρμονίας συνεπαρμένος, αλλά πάντα κρατώντας ψύχραιμα σημειώσεις και παίζοντας με τα κρυπτογραφημένα σημεία του έργου, μηρυκάζοντας και αναμηρυκάζοντας τις εντάσεις και τα τεχνάσματα του συγγραφέα, σε δρόμους, καφενεία, αίθρια, και παγκάκια της Βουδαπέστης. Μάλιστα, συνέβη να πιω και να συζητήσω στο στέκι του Έστερχαζι, το Három Holló (σημαίνει Τρία Κοράκια) που το κοσμούν φωτογραφίες του και μια δική του γωνιά. Το να διαβάζεις ένα μεγάλο βιβλίο στον τόπο όπου κυοφορήθηκε είναι σαν να πίνεις καλό κρασί στο σημείο παραγωγής του.

Στα λινκ θα βρείτε πληροφορίες για τον Έστερχαζι και το βιβλίο του σχετικά με την νόσο του. Στο επόμενο τεύχος, #23, της Αφηγηματικής Ιατρικής θα παραθέσουμε σχόλιασμένα αποσπάσματα από την Ουράνια Αρμονία.

 

https://hlo.hu/folders/show/peter-esterhazy

 

https://wordswithoutborders.org/read/article/2008-08/an-interview-with-pter-esterhzy/

 

https://themillions.com/2010/03/the-millions-interview-peter-esterhazy.html

 

https://revizoronline.com/en/article/6959/peter-esterhazy-pancreas-diary

 

https://hlo.hu/new-work/peter_esterhazy_pancreatic_diary_excerpts.html

 

Σχολιασμός: Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης