Ι. Πλαϊτάκης
Χ. Κολιάφας
Θ. Ματθαιοπούλου
Ι. Λαζανά
Π. Αλεξανδρόπουλος
Σ. Χονδρέλη
Περίληψη
Παρουσιάζεται περίπτωση αλλεργικής αντίδρασης μετά από μετάγγιση μη συμπυκνωμένων ερυθρών διεγχειρητικά. Συζητείται το περιστατικό αυτό καθώς και η αντιμετώπιση του. Οι αλλεργικές αντιδράσεις κατά τη διάρκεια μετάγγισης αίματος ή παραγώγων του είναι αρκετά συχνές καθώς αφορούν το 1%-3% των μεταγγίσεων. Οι βαριές αναφυλακτικές αντιδράσεις είναι περισσότερο σπάνιες και ανέρχονται 1 σε 20000-40000 μεταγγίσεις. Σε αυτό το άρθρο περιγράφουμε περίπτωση αλλεργικής αντίδρασης κατά τη διεγχειρητική περίοδο με μετάγγιση μη συμπυκνωμένων ερυθρών, και τον τρόπο αντιμετώπισης της.
Παρουσίαση περιστατικού με επιπλοκές - αλλεργική αντίδραση από μετάγγιση αίματος
Ασθενής ηλικίας 68 ετών και βάρους 65 kgr προγραμματίσθηκε για ολική υστερεκτομή στα πλαίσια προγραμματισμένης επέμβασης. Στο ιστορικό της η ασθενής αναφέρει αλλεργία σε γύρη, σκόνη και ακάρεα. Από το ιστορικό της δεν προκύπτουν άλλα προβλήματα υγείας ή λήψη φαρμάκων. Κατά τον προεγχειρητικό έλεγχο η κλινική εξέταση του καρδιαγγειακού και του αναπνευστικού συστήματος δεν παρουσίασαν παθολογικά ευρήματα. Επίσης φυσιολογική ήταν η ακτινογραφία θώρακος και το ηλεκτροκαρδιογράφημα, καθώς και οι αιματολογικές, οι βιοχημικές και οι εξετάσεις πηκτικότητας του αίματος (PT, aPTT, INR).
Στην ασθενή χορήγηθηκαν 2 mg μιδαζολάμη ως προνάρκωση. Η εισαγωγή στην αναισθησία έγινε με φαιντανύλη (2 μg/kg) και προποφόλη (2 mg/kg). Για τη διασωλήνωση της τραχείας χορηγήθηκε cis-ατρακούριο (0,15 mg/kg). Το διεγχειρητικό monitoring περιελάμβανε ηλεκτροκαρδιογραφική παρακολούθηση, σφυγμική οξυμετρία, αιματηρή μέτρηση της αρτηριακής πίεσης και μέτρηση του τελοεκπνευστικού CO2 (EtCO2). Διεγχειρητικά και επί τιμής Hb 8 mg/dl αποφασίστηκε η μετάγγιση της ασθενούς με 1 μονάδα μη συμπυκνωμένων ερυθρών (ΜΣΕ).
Με την έναρξη της μετάγγισης εμφανίστηκε βλατιδώδες εξάνθημα στα άνω άκρα και στον κορμό της ασθενούς. Ταυτόχρονα εμφανίστηκε αγγειοοίδημα στο πρόσωπο ενώ υπήρξε υπόταση (80/45 mmHg) και ταχυκαρδία (110 b/min). Αμέσως διεκόπη η μετάγγιση και χορηγήθηκαν εφ 500 mg μεθυλπρενδισολόνης και 8 mg διμεθινδένης. Επίσης χορηγήθηκαν 40 mg ομεπραζόλης για γαστροπροστασία ενώ η ασθενής υποστηρίχθηκε με υγρά. Κατά τη φάση της αιμοδυναμικής αστάθειας χορηγήθηκαν 1.000 ml Ringer’s Lactated και 500 ml κολλοειδούς διαλύματος έως ότου αποκαταστάθηκε η ΑΠ.
Με την αγωγή που έλαβε αποκαταστάθηκαν όλες οι παράμετροι της ασθενούς (ΑΠ, Σφύξεις), ενώ υποχώρησε το εξάνθημα. Κατά την αφύπνιση της δεν υπήρξε κάποιο πρόβλημα ενώ λόγω του περιστατικού η ασθενής παρέμεινε στην ανάνηψη για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από το φυσιολογικό και στη συνέχεια μεταφέρθηκε στο θάλαμό της χωρίς να παρουσιάσει κάποιο άλλο πρόβλημα.
Συζήτηση
Η μετάγγιση αίματος ή παραγώγων του διεγχειρητικά δεν είναι καθόλου ακίνδυνη. Οι κυριότερες επιπλοκές που μπορεί να προκύψουν είναι αλλεργικές αντιδράσεις (1-3%), βαριές αναφυλακτικές αντιδράσεις (1/20000 μεταγγίσεις), πυρετική αντίδραση (συχνότερη αντίδραση 3%), οξεία αιμολυτική αντίδραση (πιο επικίνδυνο σύμβαμα μιας ασύμβατης μετάγγισης), όψιμες αιμολυτικές αντιδράσεις.
Η περίπτωση που παρουσιάσαμε αποτελεί μια αλλεργική αντίδραση μετά από μετάγγιση ΜΣΕ κατά τη διεγχειρητική περίοδο, διάγνωση που τεκμηριώνεται τόσο από την κλινική εικόνα της ασθενούς όσο και από την άμεση και σημαντική βελτίωση μετά τη διακοπή της μετάγγισης και τη χορήγηση της κατάλληλης αγωγής. Οι αλλεργικές - αναφυλακτικές αντιδράσεις αποτελούν αντιδράσεις υπερευαισθησίας τύπου Ι, δηλαδή αλλεργικές αντιδράσεις οι οποίες ακολουθούν την επαφή με ένα αντιγόνο και μπορεί να επανεμφανιστούν σε επόμενες επαφές. Η πρώτη έκθεση στο αντιγόνο οδηγεί στην παραγωγή ανοσοσφαιρινών IgE από τα κύτταρα του πλάσματος. Η ανοσοσφαιρίνη IgE συνδέεται με τα μαστοκύτταρα μέσω του Fc υποδοχέα της και τα ευαισθητοποιεί, με αποτέλεσμα την αποκοκκιοποίησή τους.
Τα όργανα που επηρεάζονται είναι το δέρμα και ο βλεννογόνος του γαστρεντερικού και του αναπνευστικού συστήματος, σημεία όπου κυρίως εντοπίζονται τα μαστοκύτταρα. Οι μεσολαβητές αυτής της απάντησης είναι η ισταμίνη, η σεροτονίνη, η βραδυκινίνη, οι αναφυλατοξίνες C3a και C5a, οι λεμφοκινίνες και οι λευκοτριένες.
Συμπερασματικά στο συγκεκριμένο περιστατικό η ενεργοποίηση των μηχανισμών αλλεργικής αντίδρασης είναι πιθανό να οφείλεται τόσο σε αλλεργική προδιάθεση της ίδιας της ασθενούς όσο και σε κάποια συστατικά του αίματος. Επίσης πρέπει να ληφθεί υπόψη και το ενδεχόμενο αλλεργικής αντίδρασης της ασθε-νούς σε κάποιο από τα υλικά κατασκευής των συσκευών μετάγγισης.
Βιβλιογραφία
- Allergic transfusion reactions: An evaluation of 273 consecutive reactions. Domen et al. Archives of Pathology & Laboratory Medicine Mar 2003 127:316-20.
- Blood transfusion reactions during anaesthesia; a clinical study. Leonard C. Jenkins et. al. Canadian Journal of Anesthesia Volume 8, Number 5 / September 1961.