ΓΙΑΤΙ ΟΡΘΟΓΗΡΙΑΤΡΙΚΗ;

ΓΙΑΤΙ ΟΡΘΟΓΗΡΙΑΤΡΙΚΗ;

Ποιους ασθενείς αφορά η ορθογηριατρική;

Ευπαθείς, ηλικιωμένοι ασθενείς με κατάγματα ευθρυπτότητας αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του φορτίου των περισσοτέρων ορθοπαιδικών τμημάτων. Οι ανάγκες των ασθενών αυτών είναι πολύ διαφορετικές από εκείνες νεότερων ασθενών με μυοσκελετικό τραύμα ή παθήσεις που απαιτούν χειρουργική αντιμετώπιση, όπως ολική αντικατάσταση αρθρώσεων. Στις ημέρες μας υπάρχουν επαρκή δεδομένα από όλον τον κόσμο, ώστε να στοιχειοθετηθεί με σαφήνεια η υπεροχή της συνεργασίας πολλαπλών ειδικοτήτων ως προς τη φροντίδα τους· υπεροχή η οποία αποτυπώνεται στην αποτελεσματικότητα της προσέγγισης αυτής, αλλά και σε αναλύσεις κόστους-οφέλους κατά τη διαχείριση μονάδων υγείας και δη ορθοπαιδικών τμημάτων.

Η ομάδα εργασίας που ασχολείται με τα κατάγματα ευθρυπτότητας (Fragility Fracture Network-FFN), ένας παγκόσμιος οργανισμός με στόχο την προώθηση της ικανότητας των συστημάτων υγείας ανά τον κόσμο αντιμετώπισης του αυξανόμενου κύματος των καταγμάτων ευθρυπτότητας και ιδιαίτερα των καταγμάτων ισχίου, συνεπεία γήρανσης του πληθυσμού, έχει καταλήξει ότι, «παρά τις διαφορές μεταξύ των συστημάτων υγείας σε διαφορετικά κράτη, η υπεροχή της συνεργασίας πολλαπλών ειδικοτήτων σε ό,τι αφορά στη φροντίδα της ομάδας αυτής των ασθενών είναι καθολική».

Τι είναι η ορθογηριατρική;

Ο συνοπτικός όρος ορθογηριατρική χρησιμοποιείται ευρέως, αφού ιστορικά η συνεργασία μεταξύ της ορθοπαιδικής χειρουργικής και της γηριατρικής παθολογίας παρήγαγε τα δεδομένα εκείνα που υποστηρίζουν την διεπιστημονική προσέγγιση. Παρά ταύτα, υπάρχουν προφανώς πολλές περιοχές του κόσμου -μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, στις οποίες η ειδικότητα της γηριατρικής δεν είναι επαρκώς καθιερωμένη, ώστε να είναι δυνατή μία τέτοια προσέγγιση.

Ποια είναι τα οφέλη της ορθογηριατρικής;

Ωστόσο, αρκετά χαρακτηριστικά στοιχεία της γηριατρικής παθολογίας μπορούν άμεσα να αναγνωριστούν ως ιδιαίτερα επωφελή στην αντιμετώπιση του ηλικιωμένου καταγματία:

  1. Η κατανόηση του γηριατρικού συνδρόμου της ευπάθειας (frailty). Αποτελεί παθοφυσιολογικό σύνδρομο απόλυτα διακριτό από την ευθρυπτότητα-ευθραυστότητα (fragility) που αφορά στη μηχανική των οστών. (Είναι δυστυχές το γεγονός ότι η ίδια λέξη χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις δύο έννοιες σε ορισμένες γλώσσες).
  2. Μία ολιστική οπτική της υγείας των ηλικιωμένων ασθενών με εκτίμηση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των διαφόρων συστημάτων, αλλά και των φυσικών-σωματικών, νοητικών και κοινωνικών διαστάσεών τους.
  3. Μία ρεαλιστική οπτική των θεραπευτικών στόχων, η οποία αναγνωρίζει τί είναι εφικτό στα πλαίσια της γενικότερης κατάστασης υγείας του ασθενούς και το κατά πόσον μία θεραπευτική παρέμβαση αξίζει το όποιο κόστος.
  4. Η εξοικείωση με το διαθέσιμο δίκτυο πόρων για τους ηλικιωμένους ασθενείς και η απαραίτητη αλληλεπίδραση με αυτό, ιδιαίτερα χρήσιμα στο σχεδιασμό του εξιτηρίου από μία μονάδα καταγμάτων σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα.
  5. Δυναμικό και εμπειρία στον συντονισμό διεπιστημονικών ομάδων αποκατάστασης, εξειδικευμένων σε ηλικιωμένους ασθενείς.

Ανάγκη για διεπιστημονικότητα

Δυστυχώς, ιατροί - παθολόγοι και άλλοι - με γηριατρικό ενδιαφέρον δεν επαρκούν, ώστε να καλύψουν τις ανάγκες των ηλικιωμένων καταγματιών. Χωρίς τη συμβολή των ορθοπαιδικών χειρουργών, οι προσπάθειές τους ισοδυναμούν με απόπειρα χειροκροτήματος με μία παλάμη. Οι γηρίατροι χρειάζονται τους χειρουργούς να αποκαταστήσουν τις κινητικές ικανότητες των ασθενών, αντιμετωπίζοντας παράλληλα την αιτία του πόνου τους, ενώ οι χειρουργοί με τη σειρά τους χρειάζονται τους παθολόγους-γηρίατρους να κρατήσουν τους ασθενείς ζωντανούς και ασφαλείς καθ’ όλη την περιεγχειρητική και μετεγχειρητική φάση ενός οξέος καταγματικού επεισοδίου. Εκτός των άλλων, οι χειρουργοί επιβάλλεται να προσαρμόσουν τη θεραπεία στις ανάγκες του ευπαθούς ηλικιωμένου, για παράδειγμα αναγνωρίζοντας τη σημασία μίας μόνης επέμβασης που θα επιτρέψει βάδιση με πλήρη φόρτιση, όποτε αυτό είναι δυνατό. (Αυτό μπορεί να δείχνει προφανές τώρα, αλλά δεν ήταν μέχρι πριν την εμπλοκή γηρίατρων και την ανάδειξη υπ’ αυτών απαραίτητων, ρεαλιστικών στόχων).

Ασφαλώς, ο ορθοπαιδικός χειρουργός και ο γηρίατρος δεν είναι τα μόνα μέλη της ομάδας συνεργασίας που ο ηλικιωμένος ασθενής χρειάζεται. Οι αναισθησιολόγοι συνιστούν απαραίτητα μέλη της· μονάδες καταγμάτων με αναισθησιολόγους που αντιμετωπίζουν τους ηλικιωμένους καταγματίες ως πρόκληση -και όχι ως αγγαρεία, παρουσιάζουν μεγάλη βελτίωση των δεικτών αποτελεσματικότητας και ποιότητας παροχής υπηρεσιών υγείας. Εξειδικευμένοι νοσηλευτές, με εμπειρία στους ηλικιωμένους ασθενείς και δη καταγματίες, αποτελούν πολύτιμο δυναμικό, ικανό να πολλαπλασιάσει τη συνεισφορά της διεπιστημονικής προσέγγισης στην αντιμετώπιση των ασθενών αυτών. Σε χώρες με ειδικούς στη φυσική ιατρική-αποκατάσταση, η συμβολή τους κατά την πρώιμη προεγχειρητική και μετεγχειρητική φάση, όπως και κατά τις όψιμες φάσεις της λειτουργικής αποκατάστασης θεωρείται δεδομένη. Τέλος, η ψυχολογική υποστήριξη των ασθενών και των ατόμων που έχουν αναλάβει τη φροντίδα τους είναι κριτικής σημασίας.

Όπως με όλα τα κατάγματα ευθρυπτότητας, απαραίτητο στοιχείο της αντιμετώπισης ενός οξέος καταγματικού επεισοδίου είναι η συστηματική προσπάθεια να αποφευχθεί ένα δεύτερο κάταγμα, επικεντρώνοντας στην οστεοπόρωση και τον κίνδυνο πτώσης. Η δευτερογενής πρόληψη, η οποία συνήθως παρέχεται από ειδικούς στην οστεοπόρωση και νοσηλευτικό προσωπικό, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ολιστικής ορθογηριατρικής προσέγγισης.

 

Falaschi P, Marsh DR Eds, Orthogeriatrics, ISSN 2509-6060, Springer 2017

Preface – Why Orthogeriatrics? (p. v-vi)

Μετάφραση Β.Χ. Φωτόπουλος