Γεώργιος Θεοχάρης
Παθολόγος
Την δεκαετία του 1950 στην Αγγλία διαπιστώθηκε η αδυναμία επιμόρφωσης των γενικών ιατρών που στελεχώνουν το Εθνικό σύστημα Υγείας, στην Ψυχιατρική. Αυτό αποδόθηκε αφ΄ ενός μεν στη διαφορά της ιατρικής που εξασκείται στα ιατρεία και της νοσοκομειακής ιατρικής και αφ΄ ετέρου στη δυσκολία να εντρυφήσουν στα ψυχιατρικά θέματα οι γενικοί ιατροί.
Κίνημα Balint
Ο Michael Balint, ψυχίατρος-ψυχαναλυτής ουγγρικής καταγωγής και μετανάστης στην Αγγλία από το 1939, πρότεινε μία νέα μέθοδο εκπαίδευσης των γενικών ιατρών στην Ψυχιατρική, που να συνδυάζει την έρευνα και την εκπαίδευση. Ο Balint διοργάνωσε ένα σεμινάριο με τον τίτλο «σεμινάριο ομαδικής συζήτησης των ψυχολογικών προβλημάτων που σχετίζονται με την άσκηση της γενικής ιατρικής». Συμμετείχαν δεκαπέντε γενικοί ιατροί οι οποίοι απετέλεσαν την ομάδα έρευνας και έδωσαν το υλικό για την συγγραφή ενός βιβλίου « Ο ιατρός, ο ασθενής και η ασθένειά του».
Η ομάδα των δεκαπέντε γιατρών με το παρατσούκλι «γριά φρουρά» ήταν το πρώτο γκρούπ του Balint. Δινόταν η δυνατότητα σε γιατρούς να περιγράψουν με αυθόρμητα λόγια και όχι με γραπτά κείμενα την συναισθηματική πλευρά της σχέσης ασθενούς-ιατρού και στη συνέχεια να αναλύσουν τις συναισθηματικές σχέσεις που αναπτύσσονται κατά την εξάσκηση της ιατρικής και να αναζητήσουν προσωπικούς και επαγγελματικούς τρόπους να τις αντιμετωπίσουν.
Ένα από τα αξιοσημείωτα αποτελέσματα της συνεργασίας του Balint με ομάδες γενικών ιατρών ήταν ο προσδιορισμός ειδικών προβλημάτων στην άσκηση της γενικής ιατρικής που ούτε η ψυχιατρική γλώσσα, ούτε η ιατρική γλώσσα μπορούσε μέχρι τότε να ονομάσει και να ορίσει. Μεγάλο μέρος αυτών των εννοιών αποτελεί σήμερα μέρος της ιατρικής μας κουλτούρας αν και έχουμε ξεχάσει την πηγή τους.
Μπαλιντιανές έννοιες (αντιλήψεις)
Η αντίληψη τ ου ιατρού-γιατρικό (φάρμακο).
Χρησιμοποιήθηκε για να καταδείξει ότι η προσωπικότητα του ιατρού μέσα στην μοναδικότητά της μπορεί να επηρεάζει, την εξέλιξη των νοσημάτων των ασθενών. Ο ιατρός ο ίδιος μπορεί να ασκεί απ΄ ευθείας θεραπευτική δράση αλλά και να δημιουργεί ανεπιθύμητες ενέργειες.
Η έννοια των διαγνωστικών επιπέδων.
Ο Balint διαφοροποιούσε την «εστιακή» διάγνωση από την « εν τω βάθει διάγνωση». Η εστιακή διάγνωση εστιάζεται στα παράπονα ή στο νόσημα του ασθενούς. Η εν τω βάθει διάγνωση συμπεριλαμβάνει στοιχεία από το ιστορικό του ασθενή, της οικογένειάς του και συχνά της σχέσης που ο ασθενής δημιούργησε με τον ιατρό του.
Η αντίληψη ότι τα συμπτώματα αποτελούν προσφορά του ασθενούς και η θεραπεία αποτελεί απάντηση των ιατρών σε αυτή την προσφορά.
Η σχέση ιατρού-ασθενούς αποτελεί ένα συμβιβασμό ανάμεσα στις «προσφορές» και απαιτήσεις του ασθενούς και την «απάντηση» του ιατρού. Μια ασθένεια που προτείνεται από τον ασθενή μπορεί να γίνει αποδεκτή ή όχι από τον ιατρό. Αλλά και η θεραπεία μπορεί να είναι μία απάντηση προσαρμοσμένη ή όχι στην προσφορά του ασθενούς.
Η έννοια της «σύγχυσης των γλωσσών»
Ο ιατρός συχνά δεν δίνει αρκετή σημασία σε αυτό που θέλει ο ασθενής να του πει συχνά έμμεσα. Η συχνότερη περίπτωση αφορά την απάντηση του ιατρού (συχνά καθησυχαστική) « δεν έχετε τίποτε», που αν και τεχνικά σωστή, προσλαμβάνεται από τον ασθενή ως απόρριψη η αδυναμία κατανόησης του προβλήματός του.
Η έννοια της «αποστολικής λειτουργίας»
Κάθε γιατρός έχει άποψη για τη συμπεριφορά που πρέπει να υιοθετήσει ένας ασθενής που νοσεί και δεν διστάζει να πείσει τους ασθενείς να αλλάξουν συμπεριφορά υιοθετώντας την «πίστη» του: «θα πρέπει να κόψεις το αλκοόλ, εγώ ποτέ δεν πίνω».
Η σχέση του ασθενούς με την ασθένειά του.
Ο πάσχων ασθενής αναπτύσσει μία σχέση με το νόσημά του πριν την επαφή με ιατρό. Η σχέση ιατρού-ασθενούς πρέπει να γίνει κατανοητή ως σχέση ιατρού – ασθενούς-ασθένειας.
Η «επιχείρηση της αμοιβαίας επένδυσης»
Η επιχείρηση της αμοιβαίας επένδυσης είναι ένα χαρακτηριστικό της εξάσκησης ιατρικής των γενικών ιατρών σε αντίθεση με την ιατρική των ειδικών. Οι γενικοί ιατροί εκπαιδεύουν αλλά και εκπαιδεύονται από τον ασθενή. Η γνωριμία τους γίνεται μέσω αμοιβαίων ικανοποιήσεων αλλά και προβλημάτων. Γιατροί και ασθενείς μοιράζονται περιόδους υγείας και ασθένειας, οικογενειακά ή επαγγελματικά γεγονότα. Αυτή η σχέση έχει πλεονεκτήματα αλλά και μειονεκτήματα, όπως η μετατροπή ασθενών σε χρόνιων αρρώστων και η εξάρτησή τους από μία σχέση ιατρού ασθενή που κανένα από τα δύο μέρη δεν θέλει να αμφισβητήσει.
Εταιρίες Balint υπάρχουν σε όλες τις προηγμένες χώρες του κόσμου ακόμη και στη γειτονική μας Σερβία. Στη χώρα μας όπου η ενασχόληση των γενικών γιατρών και κυριώς των παθολόγων με τα ψυχιατρικά νοσήματα είναι πλημμελής, η δημιουργία εταιρίας Balint θα είχε ενδιαφέρον.
Για περισσότερες πληροφορίες στο site www.balintinternational.com ή στο www.balint.co.uk
Βιβλιογραφία
- Concepts et Pratique de la medecine Generale D. Pouchain, C. Attali, J de Butler, G. Clement, B. Gay, J. Malina, P. Olombel, J.L Roug Masson 1996
- Balint M. Le medecin, son Malade et la Maladie (1957) Payot, Paris 1966.