Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου είναι μια συχνή πάθηση κατά την οποία χρόνια συμπτώματα, τα οποία δεν μπορούν να αιτιολογηθούν οργανικά, υποβαθμίζουν σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενών. Τα τελευταία χρόνια η αντιμετώπιση έχει αλλάξει ακολουθώντας την πρόοδο όσον αφορά την καλύτερη κατανόηση της παθοφυσιολογίας των συμπτωμάτων. Ποιες είναι οι νέες εξελίξεις στη θεραπεία;
Ποιες είναι οι θεραπείες πρώτης γραμμής για την αντιμετώπιση του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου;
Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου είναι ένας συνδυασμός χρόνιου κοιλιακού πόνου ή δυσφορίας και διαταραχών εντερικής διέλευσης (διάρροια, δυσκοιλιότητα ή και τα δύο). Η κατά περίπτωση θεραπευτική αντιμετώπιση, στοχεύει κατά κύριο λόγο στη θεραπεία του κυρίαρχου συμπτώματος.
Ποια είναι η κατάλληλη διατροφή όταν έχουμε ευερέθιστο έντερο;
Είναι απαραίτητο, πριν από οποιαδήποτε θεραπεία, να αναζητηθούν πιθανά διατροφικά λάθη κατά την επίσκεψη στον γιατρό. Ελλείψει σοβαρών λαθών, οι συνήθεις διατροφικές συμβουλές, οι οποίες συνιστώνται σε όλους τους ασθενείς ως πρώτη γραμμή θεραπείας (κατευθυντήριες γραμμές NICE) είναι οι εξής:
- μασήστε καλά το φαγητό
- πιείτε αρκετό νερό
- αποφύγετε τα ανθρακούχα ποτά, το αλκοόλ, τον καφέ, τα λιπαρά, τα μπαχαρικά κ.ά.
Ως δεύτερο βήμα, μπορούμε να συστήσουμε μια διατροφή χαμηλή σε FODMAPs, δηλαδή σε ζυμώσιμα σάκχαρα από τα βακτήρια του παχέος εντέρου, τα οποία, πράγματι, παράγουν αέρια (βλ. πίνακα). Πρόκειται για μια αποτελεσματική για τους περισσότερους ασθενείς δίαιτα. Το μειονέκτημα είναι ότι η παρουσία αυτών των FODMAPs σε πολλά τρόφιμα καθιστά στην πράξη δύσκολη την τήρηση μιας τέτοιας δίαιτας για αρκετές συνεχόμενες εβδομάδες και υπάρχει το ενδεχόμενο να οδηγήσει σε μακροχρόνιες ελλείψεις, ιδίως ασβεστίου. Πρέπει οπωσδήποτε να γίνεται υπό την επίβλεψη διαιτολόγου.
| Δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε FODMAPs συνεπάγεται μειωμένη κατανάλωση των ακόλουθων τροφίμων | |||||
| Είδος σακχάρου | Σάκχαρα-στόχοι | Πηγές τροφίμων | |||
| Ολιγοσακχαρίτες | FOS (φρουκτο-ολιγοσακχαρίτες GOS (γαλακτο-ολιγοσακχαρίτες) | Σιτάρι, Κριθάρι, Σίκαλη, Κρεμμύδι, Πράσο, Σκόρδο, Κρεμμύδια échalotes, Αγκινάρες, Παντζάρι, Μάραθος, Αρακάς, Ραδίκια, Φυστίκια, Κάσιους, Όσπρια | |||
| Δισακχαρίτες | Λακτόζη | Γάλα - Φρέσκα τυρία που δεν έχουν υποστεί τη διαδικασία της ωρίμανσης | |||
| Μονοσακχαρίτες | Φρουκτόζη (σε περίπτωση που υπερβαίνει τη γλυκόζη) | Μήλα, Αχλάδια, Μάνγκο, Κεράσια, Καρπούζι, Σπαράγγια, Λευκή ζάχαρη, Μπιζέλια, Μέλι, Σιρόπι γλυκόζης/φρουκτόζης | |||
| Πολυόλες | Σορβιτόλη, Μαλτιτόλη, Ξυλιτόλη | Μήλα, Αχλάδια, Βερίκοκα, Κεράσια, Νεκταρίνια, Ροδάκινα, Χουρμάδες, Καρπούζι, Μανιτάρια, Κουνουπίδι, Μασώμενες τσίχλες, Διάφορα γλυκαντικά | |||
Η αύξηση πρόσληψης φυτικών ινών -μια συχνή συμβουλή, επίσης- βελτιώνει τη δυσκοιλιότητα αλλά μπορεί να επιδεινώσει το φούσκωμα - πρέπει να προτιμώνται οι διαλυτές φυτικές ίνες (ψύλλιο), καθώς είναι καλύτερα ανεκτές. Οι δίαιτες χωρίς γλουτένη (ή με χαμηλή περιεκτικότητα σε αυτή) κρίνονται αμφιλεγόμενες (λόγω των αντικρουόμενων μελετών που τις συνοδεύουν)- επομένως δεν συνιστώνται, προς το παρόν τουλάχιστον.
Επιπλέον ενέργειες για την αντιμετώπιση του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου;
Τα αντικαταθλιπτικά σε περιορισμένες δόσεις έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά για αυτόν τον τύπο πόνου, καθώς έχουν σπλαχνική αναλγητική δράση. Είναι σημαντικό να καθίσταται σαφές στους ασθενείς ότι τα χάπια αυτά συνταγογραφούνται σε πολύ μικρότερες δόσεις από αυτές που ενδείκνυνται για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης.
Μεταξύ των μη φαρμακευτικών εναλλακτικών λύσεων, η ύπνωση αναγνωρίζεται πλέον ως έγκυρη θεραπευτική επιλογή για το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Βελτιώνει τα συμπτώματα του εντέρου και την ποιότητα ζωής στο 50% περίπου των ασθενών. Οι τρόποι δράσης δεν είναι επαρκώς γνωστοί, παρ’ όλ’ αυτά πρόσφατες μελέτες (βλ. αναλυτικά στις πηγές) καταδεικνύουν ότι η επίδρασή της συντελείται μέσω της βελτίωσης των σχετιζόμενων με το άγχος γαστρεντερικών συμπτωμάτων.
Τέλος, αξιολογείται η μεταμόσχευση κοπράνων, βάσει αντικρουόμενων μελετών, οι οποίες στο σύνολό τους τονίζουν τη σημασία επιλογής του κατάλληλου δότη. Πιθανώς υπάρχει ένας πληθυσμός που μπορεί να επωφεληθεί από αυτό, αλλά βρισκόμαστε ακόμη σε πρώιμο στάδιο.
Συντάκτρια: Βάλια Γριμπά
Πηγές:
- La Revue du praticien, “Intestin irritable: quels traitements en 2022”, publié le 15 Février 2022
- Société Nationale Française de Gastro-Entérologie, “Syndrome de l’intestin irritable (SII)”
- JBJ Kamphuis, B Guiard, M Leveque, I Jouanin, S Yvon, V Tondereau, P Rivière, S Chevolleau, MH Noguer-Meireles, JF Martin, L Debrawer, H Eutamene, V Theodorou, “Lactose and Fructo-oligosaccharides Increase Visceral Sensitivity in Mice via Glycation Processes, Increasing Mast Cell Density in Colonic Mucosa”, Gastroenterology 2020;158:652-663
