Το να μάθουμε, και πάλι, να μιλάμε και να ακούμε είναι πλέον ζωτικό πρόταγμα και πρόγραμμα. Όταν οι λέξεις ρέουν με ειλικρίνεια, με μια de profundis διάθεση, γίνονται λυτρωτικό άνοιγμα στον Άλλον, στην κοινότητα. Και έτσι εμπλουτίζεται και ο/η φορέας των λέξεων και ο Άλλος και η κοινότητα. Αυτή είναι η επαγγελία της Αφηγηματικής Ιατρικής.
Θα σας μιλήσω, στο τρέχον τεύχος και στο επόμενο, για δύο βιβλία που διάβασα αυτό τον καιρό. Βιβλία γραμμένα με έλλογο πάθος και παθιασμένη λογική. Βιβλία θαρρείς βγαλμένα από τα σπλάχνα. Βιβλία που θίγουν καίρια ζητήματα. Βιβλία που παίζουν κρίσιμα με τη διαλεκτική νόσος/ίαση. Βιβλία που αμφισβητούν, και καλά κάνουν, το «φανταριλίκι» των άκαμπτων, παγιωμένων πεποιθήσεων, που αποτελούν μιαν Auhebung, μιαν υπέρβαση του «σκαλώματος».
«Προτού γνωριστούμε, είχα αφιερώσει τη ζωή μου στην άποψη του Βιτγκενστάιν ότι το άρρητο εμπεριέχεται —άρρητα!— στο ρητό», γράφει στην εναρκτήρια σελίδα του καταλυτικού βιβλίου της Οι Αργοναύτες (μτφρ. Μαρία Φακίνου, εκδ. αντίποδες), η Μάγκι Νέλσον [Maggie Nelson,1973]. Και συνεχίζει: «Η ιδέα αυτή είναι λιγότερο διάσημη από εκείνη που όλοι επαναλαμβάνουν ευλαβικά, Για όσα δεν μπορεί να μιλάει κανείς, για αυτά πρέπει να σωπαίνει, αλλά είναι, νομίζω, πιο βαθυστόχαστη. Το παράδοξο που περιγράφει είναι, απολύτως κυριολεκτικά, ο λόγος για τον οποίο γράφω ή ο λόγος για τον οποίο νιώθω ικανή να συνεχίσω να γράφω».
Οι Αργοναύτες είναι ένα βαθύτατα εξομολογητικό βιβλίο. Καίτοι κατατάσεται στην κατηγορία της αυτοθεωρίας [autotheory], είναι ένα crossover πόνημα — crossover και με τις δύο έννοιες: μείξη ειδών και ευρείας αποδοχής. Οι Αργοναύτες μιλάνε σε όλους/ες μας. Με μιαν αμεσότητα που σπάει κόκαλα, και, συνάμα, με μια θαυμαστή θεωρητική/καλλιτεχνική εμβρίθεια. Πρόκειται για ένα βιβλίο που είναι memoir, μυθιστόρημα, αυτοβιογραφία, φιλοσοφική/κοινωνιολογική πραγματεία, εξομολόγηση, άλμπουμ φωτογραφιών, μια σειρά από επείγοντα τηλεγραφήματα. Ανήκει στο είδος που τα τελευταία χρόνια ονομάζω «αυτοβιολογία», ήτοι όχι μόνο καταγραφή των γεγονότων της ζωής μας, αλλά και (σχεδόν επιστημονικής ακρίβειας) έκθεση της επίδρασης των γεγονότων στα κύτταρά μας, στο πνεύμα και την ψυχή μας, στον οργανισμό μας, στην ψυχονοητκή ιδιοσυστασία μας.
Με μιαν ευφυή διάταξη σχετικά σύντομων, εξόχως περιεκτικών παραγράφων, η Μάγκι Νέλσον μοντάρει ένα αχανές υλικό: στιγμές της σχέσης της με τον διεμφυλικό συγγραφέα και εικαστικό καλλιτέχνη Χάρυ Ντοτζ [Harry Dodge,1966], με τον θετό γιο της, με τον γιο που έκανε με τον Ντοτζ, με τη μητέρα της, με τους/τις μέντορές της· μνήμες από τα παιδικά χρόνια της ίδιας και του Ντοτζ· απόψεις της για έργα τέχνης που τη σημάδεψαν· εμπειρίες από την εγκυμοσύνη και τον τοκετό της· αποτιμήσεις για το δικό της θεωρητικό έργο και για εκείνο στοχαστών που την επηρέασαν· πολαρόιντ και καρτ-ποστάλ από στιγμές της καθημερινότητάς της· αντιλήψεις (και βιώματα) σχετικά με τον έρωτα, το σεξ, την αγάπη, τη δοτικότητα, την ενσυναίσθηση.
Η Μάγκι Νέλσον ασκεί θαρραλέα και σθεναρή κριτική τόσο στον συντηρητικό, ξύλινο αρτηριοσκληρωτικό λόγο [discours] όσο και στις αδεξιότητες και σπασμωδικές υπερβολές ενός νεοριζοσπαστικού, εξίσου ξύλινου αρτηριοσκληρωτικού («κνίτικου», θα λέγαμε εμείς, τα Παιδιά της Μεταπολίτευσης) λόγου που τείνει στην ισοπέδωση και τη μονόχορδη προπαγάνδα. Εμμένει, και πράττει άριστα, στη διαφορετικότητα της διαφοράς, στο προσωπικό που γίνεται (εν προκειμένω αριστοτεχνικά) δημόσιος στοχασμός, στοχασμός για το δημόσιο.
«Κάθε σωματική εμπειρία μπορεί να καταστεί καινούργια και άγνωστη, τίποτε απ᾽ ό,τι κάνουμε σ᾽ αυτή τη ζωή δεν χρειάζεται να μείνει κρυφό, κανένα σύνολο πρακτικών ή σχἐσεων δεν έχει το μονοπώλιο στο επονομαζόμενο ριζοσπαστικό ή στο επονομαζόμενο κανονιστικό», γράφει η Μάγκι Νέλσον. Και συνεχίζει: «Κατά τη γνώμη μου η ομοκανονικότητα είναι μια φυσική συνέπεια της αποποινικοποίησης της ομοφυλοφιλίας: μόλις πάψει κάτι να θεωρείται παράνομο, κολάσιμο, παθολογικό, ή να χρησιμοποιείται ως μια νόμιμη βάση για βάναυσες διακρίσεις ή πράξεις βίας, δεν μπορεί πλέον να αντιπροσωπεύει ή να υπηρετεί την ανατροπή, την υποκουλτούρα, το αντεργκράουντ, το περιθώριο με τον ίδιο τρόπο που συνέβαινε παλιότερα».
Οι Αργοναύτες είναι πολύτιμο πόνημα τόσο για τους θητεύοντες στην Αφηγηματική Ιατρική, όσο και για όλους όσοι στοχάζονται σχετικά με τα σημερινά κοινωνικά δρώμενα, για όλο τον καλό κόσμο δηλαδή. Αξίζουν επαίνους τόσο η μεταφράστρια, και πολύ καλή συγγραφέας, Μαρία Φακίνου, όσο και ο οίκος αντίποδες για την κομψότατη έκδοση. Από τον ίδιο οίκο κυκλοφορεί το πολύ δυνατό κείμενο/διάλεξη Είμαι το τέρας που σας μιλά — Αναφορά σε μια ακαδημία ψυχαναλυτών (μτφρ. Αναστασία Μελία Ελευθερίου) του/της Πωλ Μπεατρίς Πρεθιάδο [Paul B. Preciado, 1970], για το οποίο θα σας μιλήσω στο επόμενο τεύχος της Αφηγηματικής Ιατρικής.
Περισσότερες πληροφορίες:
- https://en.wikipedia.org/wiki/Maggie_Nelson
- https://en.wikipedia.org/wiki/Harry_Dodge
- https://en.wikipedia.org/wiki/Paul_B._Preciado
Σχολιασμός: Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης
